เรียบเรียงเนื้อหาโดย Dodeden.com
ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงโปรดปรานการเลี้ยงสัตว์เกือบทุกชนิด แต่สัตว์ที่เราๆ มักจะเห็นอยู่ข้างๆ พระองค์บ่อยๆ ก็คงเป็นน้องหมาน่ารักๆ ที่ไม่ได้มีแค่คุณทองแดงที่เรารู้จักกนเท่านั้น ลองมาทำความรู้จักกับสุนัขทรงเลี้ยงของพระองค์กันให้มากขึ้นดีกว่าค่ะ
คุณบ๊อบบี้
สุนัขทรงเลี้ยงตัวแรก ตั้งแต่ครั้งยังทรงพระเยาว์ ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงรักและเมตตาสุนัขเป็นอย่างมาก ทรงเริ่มต้นเลี้ยงสุนัขสายพันธุ์ไทยเป็นตัวแรก ร่วมกับพี่ชาย คือในหลวงรัชกาลที่ 8 และพี่สาว คือสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา ณ วังสระปทุม
คุณโจโฉ
ตั้งแต่ยุคก่อนปี พ.ศ. 2500 คุณโจโฉ สุนัขสายพันธุ์เกรทเคน เคยเป็นสุนัขทรงเลี้ยงแสนรู้ของในหลวงรัชกาลที่ 9 มาก่อน ซึ่งปรากฏในภาพถ่ายฝีพระหัตถ์และข้อความบรรยายใต้รูปภาพในหนังสือที่มีหน้าปกเขียนว่า โรงเรียนราชินี ดังนี้ “รําคาญ สวมแว่นตาหมายจะเบ่งเก่งภาษา แต่อ่านไม่รู้เรื่องเคืองนัยน์ตา เลยนั่งมองกระป๋องยาไปพลางพลาง เห็นถ้วยแก้วแล้วใจให้ละเหี่ย อยากดื่มเบียร์พอเมากับเขาบ้าง แถมอยากเล่นบีอาโนโชว์ท่าทาง ไม่ต้องทนเมื่อยคางคาบกล้องยา”
สุนัขกลุ่มแรกในพระตําหนักจิตรลดาฯ
ในช่วงระยะเวลาที่ผ่านมา ในหลวงรัชการที่ 9 ทรงให้การช่วยเหลือกลุ่มสัตว์ป่วยหรือบาดเจ็บ ด้วยการรับเข้ามาอุปการะเลี้ยงดูในพระตําหนักจิตรลดาฯ เป็นจํานวนมาก ซึ่งรวมแล้วเมื่อปี 2548 มีอยู่จํานวน 70 ตัว เช่น นก ปลา เต่า ลิง สุนัขจรจัด ฯลฯ เพิ่มขึ้นจากเดิมที่พระองค์เคยเลี้ยงสุนัขไว้เพื่อพระเกษมสําราญ เพียงเท่านั้นคือ “คุณสุคหล่อ” และ “คุณหมามุ่ย” สุนัขสายพันธุ์คัลเมเชียน“คุณซู่ซี่” และ “คุณคุ้กกี้” สุนัขสายพันธุ์ค็อกเกอร์ สเปเนียล
คุณมะลิ แม่นมของคุณทองแดง
มะลิ สุนัขข้างถนน เพศเมีย ขนยาว สีขาว กําลังอยู่ในช่วงระยะการเป็นสัด วันหนึ่งได้หลุดเข้ามาในวัง และบังเอิญไปผสมพันธุ์กับคุณสุคหล่อ และคุณหมามุ่ย
กระทั่งเจ้าหน้าที่ในวังมาเห็น คุณมะลิจึงถูกจับตัวส่งให้ กทม. เมื่อในหลวงทราบความดังนั้น ก็ทรงมีพระราชกระแส รับสังให้ไปรับภรรยาของคุณสุคหล่อและคุณหมามุ่ยกลับมา (เพราะผลัดกันขึ้นผสมอยู่หลายครั้ง ทั้งคุณสุคหล่อและคุณหมามุ่ยก็ยังเป็นสุนัขพันธุ์เดียวกัน จึงไม่สามารถระบุได้แน่ชัดว่าเป็นภรรยาของใคร) เมื่อรับคุณมะลิมาเลี้ยงดูได้ไม่นาน ผลก็ปรากฏว่า คุณมะลิกําลังตั้งท้อง และคลอดลูกออกมาทั้งหมด 9 ตัว สร้างความเกษมสําราญให้ในหลวงเป็นอย่างมาก ขณะที่คุณมะลิกําลังให้นมเลี้ยงลูกอยู่นั้น “คุณทองแดง” ลูกสุนัขเทศ (ในหลวงทรงใช้คําเรียกย่อมาจากคําว่า “เทศบาล”) ได้เข้ามาอยู่ในพระตําหนักจิตรลดาฯ บ้าง โดยประวัติของคุณทองแดงคือ มีแม่ชื่อ “แดง”เป็นสุนัขจรจัดในซอยศูนย์แพทย์พัฒนา ถนนพระราม 9 เมื่อครั้งในหลวงรัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดําเนินไปเปิคศูนย์การแพทย์พระราม 9 นายแพทย์คนหนึ่งได้นําลูกสุนัข “ทองแดง” มาทูลเกล้าฯ ถวาย เนื่องด้วยแม่สุนัขมีสภาพโทรมและไม่สามารถเลี้ยงลูกได้ ในหลวงรัชกาลที่ 9 จึงทรงมีพระราชกระแสรับสั่งให้นําคุณทองแคงเข้าไปเลี้ยงในวัง และยกให้คุณมะลิเป็นผู้ดูแล (เพราะในเวลานั้นคุณทองแดงยังมีอายุห่างจากลูกๆ ของคุณมะลิไม่กี่วัน) คุณมะลิจึงกลายเป็น แม่นมให้กับคุณทองแดง และเลี้ยงดูคุณทองแดงเป็นอย่างดี จนในหลวงเองยังทรงตรัสชื่นชมให้ นายแพทย์ฟังอยู่บ่อยๆ ว่าคุณมะลิคือแม่ของสุนัขตัวอย่าง ที่ไม่เคยแสดงอาการรังเกียจเลย แม้คุณทองแคงจะไม่ใช่ลูกของตนก็ตาม
รักสามเศร้าระหว่าง คุณทองแท้ คุณทองกวาว และคุณทองแดง
คุณทองแท้ สุนัขสายพันธุ์บาเซนจิ เพศผู้ ขนสีน้ำตาล ที่นายสัตวแพทย์คนหนึ่งไปพบเข้าที่ประเทศเยอรมนี แล้วนํามาทูลเกล้าฯ ถวาย เนื่องด้วยในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงสนพระทัยในสุนัขโบราณพันธุ์นี้ เพราะมีหน้าตาละม้ายคล้ายกับคุณทองแดงที่เป็นสุนัขทรงเลี้ยงทรงโปรด (แต่คุณทองแดงมีขนาดตัวที่ใหญ่กว่า ในหลวงจึงทรงเรียกคุณทองแดงว่า เป็นสุนัขสายพันธุ์ไทยซูเปอร์บาเซนจิแทน) และเมื่อคุณทองแท้เข้ามาอยู่ในวัง ก็ได้มีลูกกับ คุณทองกวาว อดีตสุนัขจรจัดที่เคยอาศัยอยู่บริเวณหน้าร้านตัดผมแห่งหนึ่ง โดยมีลูกด้วยกันทั้งหมด 9 ตัว ในหลวงทรงพระราชทานชื่อลูกๆ ให้เป็นชื่อของต้นไม้ที่มีคําว่า “ทอง” ผสมอยู่ด้วย (คุณทองพันตุลย์ คุณทองพันชั่ง คุณทองมีดขูด คุณโล่ทอง คุณทองเดือนห้า คุณสร้อยทอง คุณทองชมพู คุณทองเครือวัลย์ คุณทองเจิม) และพระราชทานนามสกุลให้ว่า “เจริญเกศ” (เนื่องด้วยคุณทองกวาวเคยอยู่บริเวณหน้าร้านตัดผมมาก่อน) หลังจากนั้นไม่นาน คุณทองแท้ ก็ได้มีลูกกับคุณทองแดงด้วยเช่นกัน และมีทั้งหมด 9 ตัว ในหลวงรัชกาลที่ 9 จึงทรงพระราชทานชื่อลูกๆ ให้เป็นชื่อขนมที่มีคําว่า “ทอง” ผสมอยู่ด้วย (คุณทองชมพูนุท คุณทองเอก คุณทองม้วน คุณทองทัต คุณทองพลุ คุณทองหยิบ คุณทองหยอด คุณทองอัฐ คุณทองนพคุณ) และพระราชทานนามสกุล ให้ว่า “สุวรรณชาต”
คุณทองแดง สุนัขแสนรู้ผู้ถอมตน
ด้วยความฉลาดแสนรู้ของคุณทองแดง ทําให้กลายเป็นสุนัขทรงเลี้ยงทรงโปรดของในหลวง เพียงแค่มีพระกระแสรับสั่งว่าขึ้นชั่งน้ำหนักหรืออ้อมต้นมะพร้าว ก็สามารถทําได้เอง โดยไม่ต้องมีการฝึกสอน ทั้งยังเป็นสุนัขที่ค่อนข้างถ่อมตน จะไม่เข้าไปคลอเคลียเหมือนกับสุนัขทรงเลี้ยงตัวอื่นๆ ราวกับรู้จักที่ต่่ำที่สูง
ครั้นเวลาในหลวงรัชกาลที่ 9 เสด็จพระราชดําเนิน คุณทองแดงก็จะเดินนําเสด็จอยู่ด้านหน้าเสมอ หรือขณะที่ในหลวงประทับนั่ง คุณทองแดงก็จะหมอบและหันหน้าออกด้านนอกเพื่อเฝ้าระวังภัย โดยมีท่าประจําคือ การใช้สองขาหน้าเกยกันเหมือนคนกําลังหมอบ และหากการเข้าเฝ้าครั้งนั้นยาวนานจนเกินไป คุณทองแดงจะเงยหน้ามองพระพักตร์และผู้ที่มาเข้าเฝ้าพร้อมกับถอนหายใจยาว หรือเดินเข้ามาเลียพระหัตถ์อยู่หลายครั้ง เพื่อเป็นการสื่อสารว่าอยากให้กลับพระตําหนักได้แล้ว อีกทั้งยังมีเรื่องเล่าว่าคุณทองแดงมีความสามารถพิเศษ คือ ถ้าในหลวงต้องการเรียกสุนัขตัวไหน ที่กําลังวิ่งเล่นอยู่ไกลๆ ในสนามแล้ว เพียงแค่ทรงรับสั่งคุณทองแดง คุณทองแดงจะลุกขึ้นยืน เพียงซักพัก สุนัขที่พระองค์ทรงเรียกก็จะวิ่งกลับมาเข้าเฝ้า เป็นเช่นนี้หลายครั้ง จนมีหลายคนกล่าวติดตลกว่าคุณทองแดงสามารถส่งโทรจิตเรียกสุนัขตัวอื่นๆ ได้ นอกจากนี้ คุณทองแดงยังเป็นสุนัขที่แสนรู้ เฉลียวฉลาด กล่าวกันว่าเมื่อใดที่ในหลวงรัชกาลที่ 9 จะทรงขับรถพระที่นั่งเอง คุณทองแดงจะตามเสด็จ เมื่อทรงเปิดประตูรถ และรับสั่งว่า “ทองแดง ขึ้นรถ” คุณทองแดงก็จะกระโดดขึ้นมายืนบนเบาะข้างคนขับ เมื่อทรงรับสั่งว่า “ทองแดง นั่งลง” คุณทองแดงก็จะนั่งลบบนเบาะวางท่าเท่ มองตรงไปข้างหน้าอย่างสง่างาม ถือว่าเป็นความแสนรู้ของคุณทองแดง ที่สามารถทําตามคําสั่งของในหลวงรัชกาลที่ 9 ได้เป็นอย่างดี เรียกได้ว่าท่านทรงสั่งอะไร คุณทองแดงก็จะรู้เรื่องและสามารถทําตามคําสั่งนั้นได้แทบทุกอย่าง
คุณหลวงเเจ่ม สุนัขใหญ่ผู้ภักดี
เมื่อ พ.ศ. 2541 เจ้าเจมส์ สุนัขพันธุ์เซนต์เบอร์นาร์ดของ “ครอบครัวศรีสวัสดิ์” ซึ่งในขณะนั้ นมีบ้านพักหันด้านหน้าเข้าหาพระราชวังไกลกังวล เจ้าเจมส์เป็นสุนัขที่ไม่ค่อยร่าเริงเวลาอยู่บ้าน แต่กลับชอบมุครั้วเข้าไปวิ่งเล่นในเขตพระราชทาน จนมีครั้งหนึ่ง หายตัวเข้าไปอยู่ในวัง ถึง 3 วัน เมื่อครั้นในหลวงเสด็จฯ แปรพระราชทานมาประทับที่วังไกลกังวล ก็ยังหลุดเข้าไปอีก ทําให้คุณฉันทนา ผู้ซึ่งเป็นเจ้าของ ต้องจําใจขังเจ้าเจมส์ไว้ในกรง ครั้นเวลาผ่านไป เจ้าหน้าที่ในวังออกมาแจ้งข่าวว่า ในหลวงทรงมีรับสั่งถึงสุนัขตัวโตที่เคยเข้ามาวิ่งเล่นหายไปไหน คุณฉันทนาจึงได้ลองไตร่ตรองคู ก็คิดในใจว่าในหลวงทรงโปรดเจ้าเจมส์มาก ถึงกับมีพระกระแสรับสั่งถามถึง จึงตัดสินใจน้อมเกล้าถวายเจ้าเจมส์แด่ในหลวง ด้วยประสงค์ให้พระองค์ทรงเกษมสําราญ อันจะนํามาซึ่งความปลื้มปิติแก่คนในครอบครัวครอบครัว ในขณะกําลังเข้าเฝ้าเพื่อถวายตัว คุณทองแดงได้วิ่งออกมาเห่าเจ้าเจมส์ คุณฉันทนาจึงได้กราบทูลถามว่า “เขาถูกกันไหมเพคะ”
ทรงรับสั่งตอบว่า “ไม่รู้สิ ยังไม่เคยเจอกัน แต่เจ้านี่เค้าขี้อิจฉา” รับสั่งพลางชี้ไปที่คุณทองแดง ซึ่งต่อมาในหลวงทรงพระราชทานชื่อใหม่ให้ว่า “คุณหลวงแจ่ม” มีนามสกุลว่า “ภักดี” เพราะมีความจงรักภักดีต่อในหลวงเป็นอย่างมาก หลังจากนั้น คุณฉันทนาและครอบครัวได้ทําเรื่องขออนุญาตเข้าเฝ้าหลวงแจ่มอีก 2 ครั้ง โคยครั้งที่สองเป็นครั้งที่หลวงแจ่มมีลูก และเล่าว่า “เขาดูดีขึ้นมาก และยังจําเราได้ เอาคางมาเกยที่บ่า เหมือนจะบอกว่าตอนนี้เป็นคุณหลวงแล้วนะ” ส่วนลูกของหลวงแจ่มตัวหนึ่ง ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงพระราชทานนามให้ว่า “คุณแป๊ะฮวยอิ๊ว” และพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานแด่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุคาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อทรงนําไปเลี้ยงที่วังสระปทุม
คุณติโต คุณติต้า แมวทรงเลี้ยงของรัชกาลที่ 9
ภาพถ่ายพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงเปียโน พร้อมแมวทรงเลี้ยง “คุณติโต” ซึ่งถ่ายโดยนาย Dmitri Kessel ช่างภาพชาวยูเครน
เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม ปี ค.ศ.1949 เป็นภาพที่พสกนิกรชาวไทยต่างคุ้นตา ที่ทั้งได้เห็นอัจฉริยภาพทางดนตรี และความอบอุ่นที่พระองค์ทรงมีต่อแมวทรงเลี้ยงของพระองค์ “คุณติโต” เป็นแมวทรงเลี้ยง ณ ขณะที่พระองค์ยังทรงประทับอยู่ ณ ตำหนักวิลล่าวัฒนาเมืองโลซานน์ ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ ซึ่ง ณ ขณะนั้นมีผู้คนมากมายให้ความสนใจในคุณติโตผ่านเรื่องราวที่ถูกพูดถึงความน่ารัก แสบซน ปนหยิ่งทะนงตามบุคลิกเฉพาะของแมวคุณติโต เป็นแมวพันธุ์ไทยวิเชียรมาศ สีน้ำตาลเข้ม ใบหูและ ส่วนต่างๆ มีสีเข้มกว่าช่วงลำตัวที่มีสีอ่อนนัยน์ตาสีฟ้า มีนิสัยซุกซน ชอบหนีออกไปเที่ยวข้างนอก แล้วไม่สามารถกลับเข้าพระตำหนักได้อยู่บ่อยๆ อีกทั้งยังช่างครวญครางคล้ายกลับว่าจะสื่อสารกับคนได้อยู่เนืองๆ พระองค์ทรงเลี้ยง คุณติโต คู่กับคุณติต้า แมวพันธุ์ไทยวิเชียรมาศ เพศเมีย แมวทรงเลี้ยงในสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี อีกด้วย ส่วนที่มาที่ไปของชื่อ “ติโต” มาจากชื่อแฝงของ ยอซีป บรอซ (Josip Broz, Tito) อดีตประธานาธิบดีและรัฐบุรุษของประเทศยูโกสลาเวีย ที่ถูกยกย่องจากชาวยูโกสลาฟ ถึงเลือดนักสู้ ผู้กล้าหาญ ที่ต่อสู้กับอำนาจฝ่ายนาซีอย่างอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ ในสงครามโลกครั้งที่สอง อย่างองอาจ อีกทั้งยังนำพาประเทศให้หลุดพ้นจากอำนาจของสหภาพโซเวียตอีกด้วย พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมพลอดุลยเดช ทรงประทับใจในตัวของ “ยอซีป บรอซ ติโต” มาก และทรงแปลหนังสืออัตชีวประวัติ “Tito” งานประพันธ์ของ Phyllis Auty สู่หนังสือพระราชนิพนธ์แปล เรื่อง “ติโต”
เพื่อให้ชาวไทยได้ประจักษ์ถึงวีรกรรมที่น่าจดจำของเขาสืบไป
จะเห็นได้ว่า ในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงโปรดปรานการเลี้ยงสัตว์ และพระองค์ทรงมีความเมตตาอยู่ในพระทัยมาก นับว่าเป็นตัวอย่างที่ดีของการมีน้ำใจต่อเพื่อนร่วมโลก ถึงเเม้ว่าพวกเขาเหล่านั้นจะไม่ใช่เผ่าพันธุ์เดียวกันกับเราก็ตาม
