โลกทุกวันนี้เจริญก้าวหน้ามากในทุกด้าน วงการแพทย์เองมีเทคโนโลยีใหม่ๆ มากมาย ทำให้ผู้คนมีสุขภาพดีอายุยืนขึ้น แน่นอน ทุกคนอยากมีความสุข มีสุขภาพดีทั้งกายและใจ คำถามคือ อะไรคือหัวใจสำคัญของการมีความสุข? ถ้าเป็นทางธรรมะคงต้องบอกว่าโดยการทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้ผ่องใสก็จะทำให้สุขภาพใจที่ดี ส่วนสุขภาพกายก็ขึ้นกับการปฏิบัติตัวที่จะทำให้มีสุขภาพดี ได้แก่ การรับประทานอาหารดี มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ ดื่มน้ำสะอาด ออกกำลังกายสม่ำเสมอ นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ แล้วก็อย่าลืมหมั่นดูแลตรวจเช็คสุขภาพ และป้องกันโรคด้วยนะคะ ถ้าทำได้สม่ำเสมอทุกข้อแล้วล่ะก็ คุณจะมีสุขภาพที่ดีแน่นอนค่ะ
ในด้านอาหารที่มีประโยชน์ และวิธีการออกกำลังกาย คงเป็นที่ทราบกันพอสมควรแล้วนะคะ มีหนังสือต่างๆ ให้ค้นอ่านกันมากมาย ความจริงที่เราพบ คือ อาหารที่ไม่ปรุงแต่งมากจากธรรมชาติ อาหาร และผักปลอดสารพิษ อาหารแบบไทยของเราเป็นประเภทอาหารที่ดีมาก ๆ ในแง่มีไขมันต่ำ โปรตีน คาร์โบไฮเดรตเพียงพอ และมีพืชผักสมุนไพรหลากหลาย แถมรสชาติอร่อยครบรสอีกด้วยนะคะ
ในฐานะที่เป็นแพทย์โรคระบบทางเดินอาหาร อยากจะบอกว่ากระบวนการรับประทานอาหารก็มีความสำคัญค่ะตั้งแต่การรับประทานถูกสุขลักษณะ รับประทานอาหารที่เป็นเวลาพอควร เคี้ยวอาหารให้ละเอียดซึ่งจะช่วยเพิ่มพื้นที่อาหารให้สัมผัสกับน้ำย่อย ตลอดทางเดินอาหารตั้งแต่ปากลงไป ทำให้การย่อยและการดูดซึมอาหารนำไปใช้ได้ดีขึ้นค่ะ อาหารที่ผ่านกระบวนการย่อยจากกระเพาะอาหารถึงลำไส้เล็กจะถูกย่อยและดูดซึมไปเรื่อยๆ จนเหลือเป็นกากอาหารมาที่ลำไส้ใหญ่ ซึ่งมีหน้าที่ลำเลียงกากอาหารขับถ่ายออกมา
กากอาหารที่ขับถ่ายออกมาเป็นอุจจาระของเรานั่นเอง ขอเฉลยหัวข้อเรื่องตอนนี้นะคะ (หมอขอยืมคำ “อุนจิ” จำมาจากการ์ตูนญี่ปุ่นค่ะ แปลว่า อุจจาระ แฮะๆ คงทำให้หัวข้อนี้น่าสนใจขึ้นบ้างนะคะ) ถึงแม้จะไม่ค่อยน่ารื่นรมย์เท่าไรที่จะพูดถึง เพราะว่าคุณคงมีตำราอาหาร ตำรับสุขภาพ หรือเรื่องของร้านอาหารอร่อยๆ มากมายแล้ว แต่ว่าคงไม่ค่อยมีคนพูดถึงอุจจาระที่ดีสักเท่าไรหรอกนะคะ นี่เป็นวิธีตรวจสุขภาพอย่างง่ายๆ ถ้าเราสังเกตลักษณะอุจจาระบ้าง ก็จะเป็นสิ่งที่บอกสุขภาพของทางเดินอาหารได้ดีทางหนึ่งทีเดียวค่ะ
อุจจาระที่ดีควรเป็นอย่างไร? อุจจาระที่ดีควรจะมีสีเหลืองถึงน้ำตาล จับตัวเป็นลำ ไม่แข็ง ขับถ่ายออกมาได้สะดวก อุจจาระที่แปลกออกไปมีความหมายของโรคทางเดินอาหารต่างกันไป เช่น อุจจาระสีซีดลง อุจจาระสีขาว แสดงถึงมีปัญหาการอุดกั้นของท่อน้ำดี อุจจาระสีน้ำตาลเข้มคล้ำ อาจเป็นจากอุจจาระค้างอยู่ในลำไส้ใหญ่นานหรือเป็นสีของอาหารบางอย่าง หมอพบคนไข้ที่มาด้วยเรื่องอ่อนเพลีย หน้ามืด หรือบางครั้งบอกว่าท้องเสีย ปรากฎว่าตรวจร่างกายพบว่าซีด และมีอุจจาระสีดำ ซึ่งคนไข้ไม่ได้สังเกต อุจจาระสีดำถ้าชัดเจนมากจะดำเป็นโคลนเละๆ อาจดูคล้ายเฉาก๊วย ละลายน้ำอาจจะเห็นเป็นสีแดง เป็นลักษณะอุจจาระที่มีเลือดผสมเป็นเนื้อเดียวกัน ส่วนใหญ่เกิดจากโรคของทางเดินอาหารส่วนบนค่ะ ถ้าเราไม่สังเกตมาพบแพทย์ช้าก็จะเสียเลือดมาก และอาจมีอาการแทรกซ้อนได้ค่ะ เลือดที่ออกจากส่วนต่าง ๆ ของทางเดินอาหารจะปนมากับอุจจาระในลักษณะต่างๆ กัน ให้เราสืบค้นต่อไป ถ้าออกจากทางเดินอาหารส่วนล่าง จะเห็นเป็นเลือดสีแดงผสมอยู่ในเนื้ออุจจาระ ส่วนล่างถัดมาจะเห็นเป็นเลือดเคลือบอยู่ด้านนอก ถ้าเป็นเลือดที่ออกจากส่วนปลายของลำไส้ใหญ่ ก็จะเห็นเป็นเลือดหยดแดงแยกออกจากอุจจาระได้ค่ะ
อุจจาระที่แข็งมากเกินไป แปลว่า ดื่มน้ำหรือรับประทานใยอาหารน้อย ต้องดื่มน้ำและรับประทานผักผลไม้เพิ่มค่ะ ถ้าอุจจาระมีลักษณะหยาบ เป็นมันมาก อาจมีความผิดปกติของการย่อย หรือการดูดซึมอาหารได้ค่ะ
อุจจาระพยากรณ์โรคได้ค่ะ ถ้าคุณสังเกตพบว่ามันผิดปกติไปจากเดิมในแง่ต่างๆ เช่น สี มีเลือดปน ถ่ายยากขึ้นเรื่อยๆ ท้องผูกสลับท้องเสีย เป็นต้น ควรปรึกษาแพทย์นะคะ ถ้าตรวจพบโรคในระยะเริ่มต้น การรักษาได้ผลดีมากค่ะ
ต่อจากนี้ก็เป็นหน้าที่ของหมอแล้วล่ะค่ะ เราจะรวบรวมข้อมูลจากประวัติ ตรวจร่างกาย การตรวจทางห้องปฏิบัติการ ก็จะสามารถบอกสมมติฐานของโรคได้ว่าน่าจะเป็นจากสาเหตุอะไร ตำแหน่งอวัยวะไหน และเรามีเทคโนโลยีที่ดีเท่ากับตาเห็นข้างใน โดยการส่องกล้องตรวจทางเดินอาหารส่วนบน, ส่วนล่าง (ลำไส้ใหญ่), กล้องแคปซูล, กล้องส่องท่อน้ำดี และเทคนิคทางแผนกเอ็กซเรย์ ได้แก่ อัลตราซาวด์, คอมพิวเตอร์สแกน, เอ็มอาร์ไอ ครบถ้วนที่จะช่วยการวินิจฉัยและรักษาตรงจุดต่อไปค่ะ
โรคที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินอาหารต่างๆ เช่น แผลในกระเพาะอาหาร โรคของท่อน้ำดี เนื้องอก มะเร็งของลำไส้ หรือแม้กระทั่งริดสีดวงทวาร เหล่านี้แล้วแต่แสดงออกทางอุนจิให้เรารู้ได้! อุนจิจึงสำคัญฉะนี้
