กรมสุขภาพจิต เผยผลสำรวจล่าสุดในปี 2556 พบคนไทยอายุ 18 ปีขึ้นไปทั่วประเทศมีปัญหาสุขภาพจิต 7 ล้านกว่าคน ขณะที่มี “จิตแพทย์” และ “พยาบาลจิตเวช” ทั่วประเทศเพียงครึ่งหนึ่งของจำนวนที่ต้องมีตามมาตรฐาน ล่าสุดพบว่าผู้ป่วยโรคจิตเวช ซึ่งทั่วประเทศมีเกือบ 6 แสนคน เข้าถึงบริการรักษามากกว่าเดิมถึงเท่าตัว ปัจจุบันอยู่ที่ร้อยละ 70
ผู้สื่อข่าวโดดเด่นดอทคอม รายงานว่า เช้าวันนี้ ( 2 พฤษภาคม 2560 ) ที่มหาวิทยาลัยพะเยา จ.พะเยา นาวาอากาศตรีนายแพทย์บุญเรือง ไตรเรืองวรวัฒน์ อธิบดีกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ร่วมลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือหรือเอ็มโอยู ( MOU) กับ ดร.นายแพทย์วิชัย เทียนถาวร คณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา ในการผลิตและพัฒนากำลังคนด้านการแพทย์และสาธารณสุขของมหาวิทยาลัยพะเยาให้มีคุณภาพมาตรฐาน และให้สัมภาษณ์ว่า
ขณะนี้ปัญหาสุขภาพจิตของคนไทยมีมากและหลากหลายขึ้น ผลสำรวจระดับชาติโดยกรมสุขภาพจิตล่าสุดในปี 2556 พบว่าคนไทยอายุ 18 ปีขึ้นไปทั่วประเทศ เจ็บป่วยจากโรคจิตเวช มีปัญหาสุขภาพจิต ดื่มสุรา และใช้สารเสพติดเฉลี่ยร้อยละ 14 หรือประมาณ 7.16 ล้านคน
ในขณะที่จำนวนของบุคลากรสุขภาพจิตยังมีน้อยและขาดแคลน โดยเฉพาะ 2 วิชาชีพหลักคือ จิตแพทย์และพยาบาลจิตเวช โดยจิตแพทย์ทั้งประเทศมีเพียง 675 คนซึ่งต่ำกว่าจำนวนที่น่าจะเป็นคือ 1,319 คน คิดตามอัตราเฉลี่ยจิตแพทย์ 2 คนต่อประชากร 1 แสนคน
ส่วนจำนวนพยาบาลจิตเวชปัจจุบันมีเพียง 3,422 คน ยังต่ำกว่าเกณฑ์ ซึ่งต้องมีค่าเฉลี่ยพยาบาลจิตเวช 7.1 คนต่อประชากร 1 แสนคน และยังขาดพยาบาลจิตเวชสำหรับเด็กและวัยรุ่นอย่างมาก
ปัจจุบันกรมสุขภาพจิตได้เร่งแก้ไขปัญหาการขาดแคลนบุคลากรและการกระจายตัวให้ครอบคลุมเขตสุขภาพ 13 เขตทั่วประเทศ เพื่อให้ประชาชนที่มีปัญหาสุขภาพจิตเข้าถึงบริการใกล้บ้านที่สุดและทั่วถึงเช่นเดียวกับโรคเรื้อรังทั่วไป โดยใช้ 2 มาตรการหลักคือจัดอบรมหลักสูตรระยะสั้นเพิ่มพูนความรู้ด้านสุขภาพจิตให้แก่แพทย์และพยาบาลทั่วไป และผลิตจิตแพทย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางในการรักษาโรคที่ยุ่งยากซับซ้อน
อธิบดีกรมสุขภาพจิต กล่าวต่อว่า ในการอบรมแพทย์ระยะสั้น ได้ร่วมกับ แพทยสภา จัดหลักสูตรแพทย์สาขาเวชศาสตร์ป้องกันแขนงสุขภาพจิต ใช้เวลาอบรมเพียง 1 เดือน เพื่อให้แพทย์สามารถให้บริการประชาชนที่มีปัญหาสุขภาพจิตในพื้นที่ได้โดยเฉพาะระดับอำเภอ ขณะนี้มีแพทย์ทั่วไปผ่านการอบรมและได้รับวุฒิบัตรสาขาจิตเวชแล้ว 904 คน ในปีนี้อบรมอีก 79 คน
ส่วนความร่วมมือในการผลิตจิตแพทย์เชี่ยวชาญเฉพาะทาง ในปีนี้ได้เปิดสถาบันผลิตสาขาจิตเวชศาสตร์เพิ่มอีก 1 แห่งคือที่โรงพยาบาลศรีธัญญา ซึ่งเดิมมีผลิตเพียง 2 แห่งคือสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยาและโรงพยาบาลยุวประสาทไวทโยปถัมภ์ ทั้ง 3 แห่งนี้มีความเชี่ยวชาญทั้งโรคจิตเวชในผู้ใหญ่และในเด็ก ผลิตได้ปีละ 12 คน
ในส่วนของพยาบาลได้ร่วมกับสภาการพยาบาล จัดหลักสูตรอบรมพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวชผู้ใหญ่เด็กและวัยรุ่น ระยะเวลา 4 เดือน เพื่อกระจายพยาบาลจิตเวชให้มีครอบคลุมทุกตำบล ขณะนี้อบรมไปแล้ว 3,919 คน ในปี 2560 นี้จะอบรมต่อเนื่องต่อไป
จากการประเมินผลพบว่า สามารถบรรเทาปัญหาขาดแคลนบุคลากรได้ดีขึ้น โดยมีจำนวนจิตแพทย์และพยาบาลจิตเวชทำงานเพิ่มขึ้นในพื้นที่ ส่งผลให้ผู้ป่วยโรคจิตเวชสำคัญมีโอกาสเข้าถึงบริการได้มากกว่าเดิม
เช่น โรคซึมเศร้าซึ่งมีผู้ป่วยประมาณ 1.5 ล้านคน เข้าถึงบริการเพิ่มขึ้นหลายเท่าตัวเป็นเกือบร้อยละ 50 โรคจิตเวชซึ่งทั่วประเทศมีเกือบ 6 แสนคน เข้าถึงบริการรักษาได้มากกว่าเดิมถึงเท่าตัว ปัจจุบันอยู่ที่ร้อยละ 70 เด็กสมาธิสั้นเข้าถึงบริการเพิ่มมากขึ้นถึงร้อยละ 10 เป็นต้น เชื่อมั่นว่าผลของการพัฒนาบุคลากร จะส่งผลให้ผู้มีปัญหาสุขภาพจิตและผู้ป่วยจิตเวชได้เข้าถึงบริการ รวมทั้งปัญหาการกำเริบซ้ำของอาการทางจิตมีแนวโน้มจะลดลงในอนาคต อธิบดีกรมสุขภาพจิตกล่าว
สำหรับความร่วมมือกับมหาวิทยาลัยพะเยาครั้งนี้ กรมสุขภาพจิตได้มอบหมายให้หน่วยงานในสังกัด 4 แห่ง คือโรงพยาบาลศรีธัญญา โรงพยาบาลสวนปรุง โรงพยาบาลจิตเวชเลยราชนครินทร์ และสถาบันจิตเวชศาสตร์สมเด็จเจ้าพระยา ซึ่งมีความพร้อมทุกด้านเป็นสถานที่จัดการเรียนการสอนในภาคปฏิบัติแก่นักศึกษาแพทย์ในชั้นคลินิกคือชั้นปีที่ 4 ตามหลักสูตรของมหาวิทยาลัยพะเยา
ซึ่งจะเป็นผลดีทำให้เกิดการพัฒนาวิชาการและปลูกฝังให้นักศึกษาแพทย์เข้าใจปัญหาสุขภาพจิตมากขึ้น ขณะนี้อยู่ระหว่างการร่วมจัดทำร่างหลักสูตร คาดว่าจะเริ่มจัดการเรียนภายในปี 2563
