เนื้อหาโดย Dodeden.com
โรคหลอดเลือดสมอง (cerebrovascular disease or stroke) เป็นโรคทางระบบประสาทที่เกิดจากความผิดปกติของหลอดเลือดในสมอง มักเกิดเนื่องจากหลอดเลือดสมองอุดตันหรือหลอดเลือดสมองแตก ทําให้เซลล์สมองส่วนที่มีพยาธิสภาพได้รับเลือดและออกซิเจนลดลง จนอาจเกิด ภาวะสมองตาย หรือทําให้สมองส่วนนั้นไม่สามารถทําหน้าที่ตามปกติได้
โรคหลอดเลือดสมองเป็นโรคเรื้อรังที่คุกคามต่อชีวิตประชากร เป็นสาเหตุสําคัญที่ทําให้เกิดการตายหรือเกิดความพิการเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน ผู้ป่วยที่รอดชีวิตส่วนมาก จะมีลักษณะพิการทุพพลภาพด้อยสมรรถภาพ มีความบกพร่องหรือสูญเสียการทําหน้าที่ของร่างกาย ความพิการที่เกิดขึ้น เป็นปัญหาทําให้ผู้ป่วยต้องพึ่งพาผู้อื่นในการดํารงชีวิต เป็นระยะเวลานานจนกว่าจะสามารถช่วยเหลือตนเอง และกลับไปดําเนินชีวิตอยู่ในครอบครัวและสังคมได้ใกล้เคียงกับภาวะปกติมากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
องค์การอนามัย โลก (World Health Organization (WHO) ได้ให้ความหมายของโรคหลอดเลือดสมองไว้ว่า เป็นกลุ่มอาการทางคลินิกของระบบประสาทที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว และแสดงอาการอยู่นานกว่า 24 ชั่วโมง เป็นผลมาจากการรบกวนการทําหน้าที่ของสมองเฉพาะแห่ง หรือทั้งหมด กลุ่มอาการดังกล่าวเกิดจากสาเหตุทางหลอดเลือดสมอง ที่มีพยาธิสภาพอย่างใดอย่างหนึ่ง สามารถแบ่งโรคหลอดเลือดสมองได้เป็นสองกลุ่ม คือ
โรคหลอดเลือดสมองจากการอุดตัน
ได้แก่ การอุดตันของหลอดเลือดสมองจากลิ่มเลือดที่เกิดภายในหลอดเลือด (cerebral thrombosis) หรือการอุดตันจากลิ่มเลือดที่หลุดลอยมาจากอวัยวะอื่น (cerebral embolism)
โรคหลอดเลือดสมองจากหลอดเลือดสมองแตก
คือการแตกของหลอดเลือดสมอง ซึ่งเกิดขึ้นเอง ทําให้เกิดเลือดออกในสมอง (intracerebral hemorrhage) หรือเกิดเลือดออกใต้ชั้นอะแรคนอยด์ (subarachnoid hemorrhage)
โรคหลอดเลือดสมอง เป็นโรคที่เกิดขึ้นรวดเร็วและในระยะเวลาอันสั้น ที่จะทําให้เกิดพยาธิสภาพที่สมองจนอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ ถ้าผู้ป่วยรอดชีวิตก็มีโอกาสที่จะเกิดความพิการตามมาได้มาก เนื่องจากการมีพยาธิสภาพหลงเหลืออยู่ ผลจากการเกิดพยาธิสภาพที่สมองทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นกับร่างกายมากมาย นอกจากเกิดผลกระทบทางด้านร่างกายของผู้ป่วยเองแล้ว ยังส่งผลกระทบถึงด้านอื่นๆ ด้วย คือ ด้านจิตใจ อารมณ์ สังคม ครอบครัว และฐานะทางเศรษฐกิจ ซึ่งจําแนกผลกระทบที่เกิดขึ้นได้ 2 ด้านที่สำคัญ ดังนี้
ผลกระทบด้านร่างกาย
เมื่อผู้ป่วยเกิดภาวะสมองขาดเลือดไปเลี้ยง จะมีผลต่อการทํางานของระบบประสาทโดยตรง สมองส่วนที่ขาดเลือดไปเลี้ยงจะสูญเสียหน้าที่การทํางาน ซึ่งระยะเวลาของการสูญเสียและการฟื้นคืน ย่อมขึ้นกับว่าสมองขาดเลือดไปเลี้ยงนานเพียงใด เวลาที่สมองขาดเลือดไปเลียงนี้ สามารถทํานายการสูญเสียการทํางานของร่างกาย อันเนื่องมาจากความพร่องทางระบบประสาท
ผลกระทบด้านจิตใจ
จากการเจ็บป่วยที่เกิดขึ้น ทําให้ผู้ป่วยไม่สามารถเคลื่อนไหวร่างกายได้ และการทํางานส่วนต่างๆ ของร่างกาย มีความบกพร่องหรือสูญเสีย ผู้ป่วยจะหมดความสามารถในการสังการให้เดิน หรือปฏิบัติกิจวัตรประจําวันด้วยตนเอง ไม่สามารถดูแลตนเองได้ ซึ่งจะส่งผลทําให้ผู้ป่วยเกิดความรู้สึกสูญเสียคุณค่าและความเป็นตัวของตัวเองอย่างมาก 1 สัปดาห์หลังการป่วย ผู้ป่วยจะมีอาการซึมเศร้า สูญเสียความทรงจํา มีอารมณ์ที่แปรปรวนง่าย ชีวิตไม่เป็นที่คาดหวังไว้
การเจ็บป่วยด้วยโรคหลอดเลือดสมอง ส่งผลกระทบกับผู้ป่วยทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และการมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของผู้ป่วย เกิดความรู้สึกหมดหวัง และรู้สึกสูญเสียความมีคุณค่าในตนเอง แยกตัวออกจากสังคม เป็นต้น นอกจากนี้ การเจ็บป่วยเรื้อรังที่มีความพิการร่วมด้วย ทําให้ผู้ป่วยต้องสูญเสียค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาโรคเป็นเวลาที่ยาวนาน โดยเฉพาะถ้าผู้ป่วยเป็นหัวหน้าครอบครัว แต่ไม่สามารถประกอบอาชีพได้ตามปกติจะทําให้เกิดความไม่มั่นคงทางเศรษฐกิจของครอบครัวตามมา นอกจากนี้ ก็ยังพบผู้ป่วยที่เป็นวัยรุ่นเพิ่มขึ้น สืบเนื่องจากภาวะเครียดและสังคมรอบข้าง ผลกระทบที่เกิดขึ้นดังกล่าวทําให้ผู้ป่วยต้องการความช่วยเหลือ และต้องพึ่งพาบุคคลอื่นในการดูแล และช่วยฟื้นฟูสมรรถภาพให้ดีขึ้นโดยเร็ว ถ้าไม่ได้รับการช่วยเหลืออย่างถูกต้องและเหมาะสม อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ เสี่ยงต่อการกลับเป็นโรคหลอดเลือดสมองซ้ำ หรืออาจเกิดความพิการที่ต้องการการพึงพาไปตลอดชีวิต
