ร้อนจัดก็ลิ้นพอง เย็นไปก็จี๊ดขึ้นสมอง ดูจะเป็นเรื่องธรรมดาที่ทุกคนต้องเป็น เมื่อกินอะไรเย็นจัดเร็วเกินไป ทั้งนี้ จะมีใครเคยสงสัยไหมว่า ทำไมเราต้องปวดจี๊ดที่หัวทุกครั้ง เมื่อกินของเย็นเหล่านั้น ?
ดร.จอร์จ เซอร์ราดอร์ ซึ่งทำวิจัยเกี่ยวกับการไหลเวียนเลือดในสมองที่มหาวิทยาลัยรัตเกอร์ส ได้ให้คำอธิบายกลไกธรรมชาติของสาเหตุที่ทำให้เราหน้าเบ้ ดังนี้…
เพราะความเย็นจัดของอาหารที่เราสวาปามเข้าไป ทำให้ระดับอุณหภูมิในปากลดลง จนไปกระตุ้นการทำงานของเส้นประสาทสมองคู่ที่ห้า ซึ่งกระจายอยู่ทั่วเพดานปากและช่วยควบคุมปริมาณการไหลเวียนเลือดสู่สมอง
เส้นประสาทสมองคู่ที่ห้าจะสั่งการให้หลอดเลือดแดงบริเวณสมองส่วนหน้าขยายตัวจนทำให้เกิดการสูบฉีดเลือดอุ่นๆ สู่สมองส่วนหน้า ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมการตัดสินใจ และสมองก็เข้าใจว่านี่คือสัญญาณที่ชี้ว่ากำลังถูกภัยจากความเย็นคุกคาม
ปริมาณเลือดที่สูบฉีดสู่สมองส่วนหน้า (ผ่านหลอดเลือดแดงบริเวณสมองส่วนหน้า) จะเพิ่มขึ้นถึงประมาณ 20% การพุ่งสูงขึ้นอย่างฉับพลันจึงทำให้เนื้อเยื่อโดยรอบบวม จนกดเซลล์สมองติดกะโหลกด้านใน และกระตุ้นหน่วยรับความรู้สึกเจ็บปวดที่กระจายอยู่ทั่วหน้าผาก
สัญญาณความเจ็บปวดจะลบล้างการสั่งการเดิมของเส้นประสาทสมองคู่ที่ห้า และสั่งการให้หลอดเลือดแดงบริเวณสมองส่วนหน้าหดตัว เพื่อยับยั้งการไหลเวียนเลือด แต่เนื่องจากการระบายเลือดส่วนเกินต้องใช้เวลา 30 วินาที ถึง 1 นาที อาการจี๊ดขึ้นสมองจึงยังไม่หายไปทันที
อาการจี๊ดขึ้นสมองจะค่อยๆ หายไป แต่ถ้าจะกินของเย็นต่อ เราก็ควรจะหลอกเส้นประสาทสมองคู่ที่ห้า โดยใช้ข้างใต้ลิ้นกดเพดานปากหลังกินของเย็นนั้นแต่ละคำ เพราะวิธีนี้จะช่วยลดความเย็นในปากและปฏิกิริยาตอบสนองของเส้นประสาทดังกล่าวนั่นเอง
สำหรับใครที่ไม่อยากเผชิญกับความทรมานชั่วครั้งชั่วคราวนี้ สามารถป้องกันได้ง่ายๆ เพียงค่อยๆ ดื่มหรือกินอาหารเย็นนั้นช้าๆ อาจใช้ความร้อนจากลิ้นช่วยผ่อนคลายเส้นประสาทที่เชื่อมกับสมอง ลดอาการปวดหัวจี๊ด ๆ ได้เมื่อเผลอกินอะไรเย็นๆ เร็วเกินไป
ทั้งนี้ สำหรับผู้ที่เป็นไมเกรน อาจต้องระวังอาการจี๊ดขึ้นสมองนี้สักหน่อย เพราะอาการปวดศีรษะนี้ สามารถจู่โจมรวดเร็วและรุนแรงกว่าคนปกติทั่วไป
