พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชสมภพ ณ โรงพยาบาลเมาต์ออเบิร์น รัฐแมสซาชูเซตส์ สหรัฐอเมริกา เมื่อวันจันทร์ที่ 5 ธันวาคม พ.ศ.2470 มีพระนามแรกในพระสูติบัตรว่า เบบี สงขลา (Baby Songkla)
เนื่องจากยังไม่ได้ตั้งพระนาม ส่วน “สงขลา” คือนามสกุลที่ สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ทรงใช้เมื่ออยู่อเมริกา
ต่อมาได้รับพระราชทานพระนามจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทางโทรเลขว่า Bhumibala Aduladeja สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ไม่ทรงทราบว่าเป็นการสะกดแบบโรมัน พระนามในช่วงแรกๆจึงเขียนเป็นภาษาไทยว่า “ภูมิบาลอดุลเดช สงขลา” ก่อนที่จะทรงทราบในภายหลังว่า พระนามแท้จริงได้รับพระราชทานคือ “ภูมิพลอดุลเดช”
สำหรับคำว่า “อดุลเดช” นั้นเป็นการสะกดเหมือนกับพระนามของพระบิดาซึ่งสะกดแบบไม่มี ย.ยักษ์ คือ มหิดลอดุลเดชฯ แต่ต่อมาทรงเขียน “อดุลยเดช” ใช้สลับกันไปมาสองแบบ ในที่สุดจึงนิยมใช้แบบหลังมาจนถึงปัจจุบัน
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เคยมีรับสั่งกับพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ถึงความหมายของพระนาม “ภูมิพล” ไว้ว่า
“อันที่จริงเธอก็ชื่อภูมิพล ที่แปลว่า กำลังของแผ่นดิน แม่อยากให้เธออยู่กับดิน”
