หลายคนสงสัยการนั่งห้องน้ำนาน นั่งไปอ่านหนังสือไป หรือเล่นโทรศัพท์มือถือไปด้วย ทำให้เป็นโรคริดสีดวงทวารหนักจริงหรือ? คุณหมอชี้แจงว่าหากท้องไม่ผูก ไม่ได้เบ่ง ความเสี่ยงที่จะเป็นก็ลดลง
ริดสีดวงทวารหนักเป็นโรคที่พบบ่อย เกิดจากความผิดปกติของติ่งเนื้อทวารหนักยื่นออกมา มีเลือดออกขณะถ่ายอุจจาระและหลังถ่าย อาการแรกๆ มักเป็นๆ หายๆ ไม่รุนแรง หากปล่อยไว้นานอาจถึงขั้นรุนแรง ไม่สามารถใช้มือดันติ่งเนื้อกลับเข้าไปในทวารหนักได้ บวม ปวด นั่งลำบาก บางรายอาจคันรอบทวารหนัก ส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน
ริดสีดวงทวารหนักแบ่งเป็น 2 ชนิดใหญ่ๆ คือ
1. ริดสีดวงทวารหนักภายใน เป็นชนิดที่พบบ่อยที่สุด เกิดติ่งเนื้อบวมภายในทวารหนัก มักไม่มีอาการเจ็บ แต่จะมีเลือดออกขณะถ่ายอุจจาระ
2.ริดสีดวงทวารหนักภายนอก จะมีติ่งเนื้อนุ่มๆ ยื่นออกมา มักมีอาการปวด และมีเลือดออกขณะเบ่งอุจจาระ
ริดสีดวงทวารภายในและภายนอกจะเกิดร่วมกันได้บ่อยครั้ง การดูแลรักษาพิจารณาจากชนิดและความรุนแรงของโรค การรักษามุ่งเพื่อบรรเทาอาการ และไม่จำเป็นต้องขจัดหัวริดสีดวงทวารที่มีอยู่ทั้งหมด
สาเหตุของริดสีดวงทวารหนัก
ส่วนใหญ่เกิดจากการเบ่งถ่ายอุจจาระบ่อยๆ นานๆ เป็นผลจากท้องผูก ตั้งครรภ์ พฤติกรรมการดำรงชีวิต หรือชอบอ่านหนังสือขณะขับถ่าย เล่นโทรศัพท์ ยกของหนัก นั่งหรือยืนท่าใดท่าหนึ่งนานๆ และการกลั้นอุจจาระ การเบ่งอุจจาระบ่อยๆ นานๆ ทำให้ระดับแรงดันในช่องท้องเพิ่มขึ้น ส่งผลการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดดำบริเวณทวารหนักไม่สะดวก เกิดการยืด ย่น พอง และโตเป็นติ่งเนื้อ เมื่อมีอุจจาระแข็งๆ มาเสียดสี หรือเพิ่มระดับแรงดันขึ้นอีก ทำให้หลอดเลือดดำปริแตกหรือฉีกขาด จนเลือดไหลออกมาขณะขับถ่าย
ด้าน พล.ท.รศ.นพ.ปริญญา ทวีชัยการ นายกวิทยาลัยศัลยแพทย์นานาชาติแห่งประเทศไทย กล่าวในรายการสโมสรสุขภาพ ทางโมเดิร์นไนน์ทีวี ว่า กลไกการเกิดริดสีดวง โดยปกติปากทวารหนักของเรามักมีเนื้อเยื่อที่นูนขึ้นมานิดหนึ่ง เรียกว่า “เบาะรอง” การเบ่งทำให้เนื้อเยื่อเลื่อนลงมาหรือโผล่ออกมาข้างนอก กลายเป็นริดสีดวงทวารหนัก หนังก็จะบาง เมื่อมีอุจจาระแข็งๆ มาขูด ทำให้เลือดออกง่าย และเจ็บ
ส่วนการนั่งอ่านหนังสือหรือเล่นโทรศัพท์มือถือในห้องน้ำนานๆ ทำให้เสี่ยงเป็นริดสีดวงจริงหรือไม่ คุณหมออธิบายว่า หากนั่งแล้วไม่ได้เบ่งอุจจาระ โอกาสเสี่ยงที่จะเกิดโรคนี้ก็น้อยลง แต่เมื่อนั่งนานๆ ก็อดที่จะเบ่งไม่ได้ และเมื่อมีปัจจัยเร่งคือ อาการท้องผูก ทำให้ต้องออกแรงเบ่ง จึงเสี่ยงต่อการเกิดโรคริดสีดวงทวารหนัก
การถ่ายอดอุจจาระ ปกติลำไส้จะบีบตัว คนที่อายุมาก เคลื่อนไหวร่างกายน้อย ลำไส้จะบีบตัวน้อยตามไปด้วย ดังนั้น ต้องออกกำลังกาย เคลื่อนไหวร่างกายบ้าง เพื่อให้ลำไส้บีบตัว ซึ่งการผายลมก็ทำให้ลำไส้ขยับได้เช่นกัน
ระดับความรุนแรงของริดสีดวงทวารหนัก เบ่งเป็น 4 ระยะ คือ
กลุ่มเสี่ยงเกิดริดสีดวงทวารหนัก
การดูแลตนเองให้ห่างไกลความเสี่ยงริดสีดวงทวารหนัก
โรคริดสีดวงทวารหนักมีหลายสาเหตุ แต่ส่วนใหญ่เกิดจากการเบ่งอุจจาระนานๆ มักเกิดการท้องผูก การรับประทานอาหารดี มีประโยชน์ ไฟเบอร์สูง ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ไม่เครียด ยิ้มบ้างหัวเราะบ้าง เลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง ก็จะช่วยป้องกันและบรรเทาอาการเกิดโรค ไม่เฉพาะริดสีดวงทวารหนักเท่านั้น แต่ยังรวมถึงโรคอื่นๆ ด้วย เช่น เบาหวาน ความดัน ไขมันในเส้นเลือด โรคหัวใจ… ดูแลตัวเองดี ชีวีห่างไกลโรค.
